Ni ALITO L. MALINAO
Sa Nobiyembre pa niining tuiga mahimong mosumiter sa ilang sertipiko de kandidatura ang buot modagan sa eleksiyon sa 2010 apan karon pa lang gani, nagkadaghan na ang buot mopuli kang Presidente Gloria Macapagal-Arroyo sa Malakanyang.
Ang labing ulahing mipahayag sa iyang paglansad pagka presidente mao si Senadora Jamby Madrigal, ang mahigpit nga kaaway ni Sen. Manny Villar. Si Madrigal, nga eredera sa sapiang pamilya Madrigal sa Makati, maoy nagbulgar sa anomaliya sa dalang C-5 nga, matod pa niya, gimaniobra ni Villar aron adto kini moagi sa iyang mga subdivision ug housing projects.
Sa labing ulahing surbe nga gihimo sa Ibon Foundation, si Villar mao nay nag-una sa listahan sa mga kandidato pagka presidente.
Sa iyang pahayag, miingon si Madrigal nga wala siyay laing tuyo kondili ang makasilbi sa nasod sa mas labaw nga kapasidad. "Ang akong tinguha yano ug tin-aw. Buot kong itanyag ang akong kaugalingon aron pilion sa mga Pilipino," matod pa niya.
Si Madrigal membro sa Partido ng Demokratikong Pilipino-Laban (PDP-Laban) apan matod niya, dili siya mangayo sa pag-endorso gikan ni bisan kinsa, sa oposisyon o sa administrasyon.
Apil kang Madrigal, aduna karoy onse nga modagan pagka presidente sa 2010. Ang nag-una sa mga surbe, gawas kang Villar, mao sila si Sen. Mar Roxas, Bise Presidente Noli de Castro, kanhi Presidente Joseph Estrada, Sen. Francis "Chiz" Escudero ug Sen. Loren Legarda.
Ang uban pang buot mopuli kang Gng. Arroyo mao sila si Sen. Richard Gordon, Kalihim sa Depensa Gilbert Teodoro, Tsirman Bayani Fernando sa Metro Manila Development Authority (MMDA), Mayor Jejomar Binay sa Makati City, ug Gobernador Ed Panlilio sa Pampanga.
Si Panlilio, nga mibakasyon lamang sa iyang pagka pari, desidido na sa iyang paglansad kay matod pa niya, aduna na siyay bendisyon gikan sa Diyos. Ang laing alagad sa Diyos nga nagplano usab nga molansar pagka presidente mao si Brother Eddie Villanueva, labing taas nga ministro sa Jesus is Lord ug Bangon Pilipinas. Si Brother Mike Velarde sa El Shaddai nagpadungog-dungog usab nga modagan. Ug ang dakong tuis mao kining gihugunhugon nga pagtando ni Senador Noynoy Aquino sa mga hangyo kun hulhog aron moparang usab isip lig-ong kandidato sa oposisyon diin si Mar Roxas, Jejomar Binay, Ed Panlilio, ug uban pang nag-unang aspirante mingpahayag na nga moatras sa ilang kandidatura aron pagpaluyo kang Aquino.
Si Sen. Panfilo Lacson nga sa sinugdan saba kaayo sa iyang plano sa pagdagan pag-usab sa 2010 miatras na. Matod pa niya, dili siya makasugakod sa dakong galastohan sa kampanya kay wala na kuno ang iyang gisaligang mga pinanser.
Apan adunay nanag-ingon nga ang pagtim-aw karon nila ni Cesar Mancao ug Glenn Dumlao, kanhi mga opisyal sa kapolisan nga ander ni Lacson, kinsa nagtudlo kaniya nga mastermind sa pagpatay kang Bubby Dacer ug sa iyang drayber, maoy nag-aghat kang Lacson sa pag-atras. Ang duha, nga nakauli na sa Pilipinas human magtago sa Estados Unidos, andam sa pagtestigos batok kang Lacson isip mga state witness.
Higpit hinuon nga gipanghimakak ni Lacson ang gipahamtang kaniya. Matod pa niya, wala siyay kalabotan sa maong pagpatay ug andam niyang atubangon ang mga akusasyon batok kaniya sa korte.
Manok ni GMA
Hangtod sa pagsulat niini, dili pa tin-aw kon kinsa gyod ang kandidato sa hinugpong kusog sa Lakas-Kampi-CMD, ang partido sa administrasyon.
Kaniadtong Hulyo 24, pormal nga ginombrahan ni Kalihim Ehekutibo Eduardo Ermita si Teodoro isip bag-ong membro sa Lakas-Kampi-CMD. Si Ermita ang kasamtangang presidente sa maong partido.
Daghang tigpaniid nanag-ingon nga ang pagpanumpa ni Teodoro maoy senyales nga siya ang kuhaon isip opisyal nga kandidato sa administrasyon. Miingon sila nga dili molayat si Teodoro gikan sa Nationalist People’s Coalition (NPC), partido sa iyang sapiang uyoan, si Eduardo "Danding" Cojuangco, kon walay mipasalig kaniya nga siya ang paluyohan sa partido sa administrasyon sa eleksiyon sa sunod tuig.
Apan ang dakong problema mao si Bise Presidente De Castro. Maorag usa ka dalagang Pilipina nga nagpadikidiki, si De Castro wala gihapon motando sa pagdapit kaniya sa partido sa mayoriya aron magpasakop na. Miinsister si De Castro nga sa pagkakaron, iya lamang unang atubangon ang iyang katungdanan isip housing czar kay ang pamolitika makahulat.
Hinuon, gipiho ni De Castro nga kon modagan siya sa 2010, buot siyang mag-presidente ug dili magpasubli isip bise presidente.
Nan, unsa may mahitabo karon kon magpasakop si De Castro sa Lakas-Kampi-CMD? Siya bay pilion ni Presidente Arroyo ug dili si Teodoro kay usa man siya sa nag-una sa mga surbe ug si Teodoro wala man manimaho? Unsa may mahitabo kang Fernando nga hilabihan na man intawong pangampanya niini?
Bisan og daghan ang nanagtuo (gawas kang Fernando mismo) nga dili gayod siya modaog, si Fernando nangisog nga angay gayod nga siya maoy pilion nga standard-bearer sa partido sa administrasyon kay daan na man kuno siyang membro sa Lakas. Matod pa niya, ngano nga mangita pa man og ubang kandidato ang partido nga anaa na man siya.
Si Teodoro ug si De Castro, matod pa ni Fernando, angay unang magpakita sa ilang balor isip membro sa partido sa dili pa sila kuhaon nga kandidato opisyal.
Apan gitin-aw ni Presidential Political Adviser Gabriel Claudio, sekretaryo heneral sa hiniusang partido, nga ang tanang buot magkandidato opisyal sa Lakas-Kampi-CMD kinahanglan moagi una sa selection process nga ilang himoon.
Matod pa ni Claudio, ang komite ehekutibo sa partido magmiting pa aron pormal nga sagopon ang mga paagi sa pagpili sa mga kandidato opisyal sa partido sa nasodnon ug lokal nga mga posisyon.
Daghan usab ang nanag-ingon nga bisan pa sa mga pasalig ni Claudio, si Presidente Arroyo ang bugtong makahukom kon kinsay iyang manokon sa 2010. Kinahanglan nga pilion niya ang kandidato nga modaog aron kapanalipdan siya ug ang iyang pamilya sa mga kaso nga mahimong isang-at batok kanila kon wala na sila sa poder.
Kon kinsay manokon ni Gng. Arroyo nga paluyohan sa tibuok makinarya sa partido ug sa gobyerno, dako og paglaom nga modaog ilabi na kon magpabilin ang pagka-watak-watak sa oposisyon.
Erap desidido na
SA pagkakaron, nobentay nuybe porsento na nga modagan si Estrada pagka presidente. Ingon sa wala nay makapugong kaniya. Hinuon, masabot nga gikonsiderar pod niya ang posibleng pagdagan ni Noynoy Aquino. Apan morag layo pa sa tinuod nga magkahiusa gyod ang oposisyon bisan tuod mingpahayag na sila si Roxas, Binay ug Panlilio nga mopaluyo sa kandidatura ni Aquino. Nakagasto na og bilyones si Villar sa iyang mga komersiyal sa radyo ug telebisyon. Moatras pa kaha siya? Ug andam pod kahang moatras si Erap?
Sa laing bahin, ang Commission on Elections (Comelec) mipahayag na usab nga walay makapugong kang Estrada sa pagsumiter sa iyang sertipiko de kandidatura sa Nobiyembre. Apan midugang ang Comelec pag-ingon nga wala usay makapugong kang bisan kinsa nga mokuwestiyon kon kalipikado ba si Estrada sa pagdagan pag-usab pagka presidente.
Ang dakong kuwestiyong legal mao nga tugotan ba sa atong Konstitusyon ang paglansad sa usa ka tawo nga nakasilbi na og duha ka tuig isip presidente apan wala makahuman sa iyang unom ka tuig nga termino. Ang banggiitang mga abogado nabahin sa maong kuwestiyon ug ang bugtong makahusay niini mao ang Korte Suprema. Entonses, makadagan si Estrada apan kon mohukom ang Korte Suprema nga dili siya kalipikado, anugon lamang ang iyang mga boto.
Sa pagkakaron, walay bugto ang pagpangampanya ni Estrada sa mga probinsiya. Dili pa dugay, nahibalik siya sa Cebu nga balwarte sa administrasyon. Bisag asa siya, daghan gihapon ang mosugat kaniya. Dili lamang hinuon nato mahibaw-an kon ang mga tawo mingsugat ba kaniya aron mobotar o aron lang siya makita kay usa man siya ka popular nga artista.—