| 
  • If you are citizen of an European Union member nation, you may not use this service unless you are at least 16 years old.

  • You already know Dokkio is an AI-powered assistant to organize & manage your digital files & messages. Very soon, Dokkio will support Outlook as well as One Drive. Check it out today!

View
 

Padre Botox

Page history last edited by Edgar S. Godin 10 years, 6 months ago

Sugilanon ni Noel P. Tuazon

Bingag, Dauis, Bohol

 

(Mananaog sa Ikatulong Ganti sa Don Carlos Palanca Memorial Awards for Literature 2013 – Cebuano Short Story Category. Mga maghuhukom: Dr. Teresita G. Maceda, tagsiya; Dr. Resil B. Mojares, sakop; Dr. Jaime An Lim, sakop.)

 

Writing is a way of discovering what you don’t already know,

of clarifying what you don’t understand,

of preserving what you value,

and of sharing your discoveries with other people.

--Scott Russel Sanders

 

Ang lay-at ug sagunson nga bagting sa lingganay nagsibya sa gihambing pagbati sa tibuok parokya. Bugto-bugto apan kusog ang uwan nianang adlawa. Kon motuwak, mohulip dayon ang hinayng bisibis sa alindahaw. Hilom ang mga gangis. Mora sag naamang ang mga manok ug langgam nga, sa nangaging semana, nakig-indig sa kaalingugngog sa mga sakyanan, sa hudyaka sa mga batang nagduwa-duwa daplin sa dalan— bisan gani sa mga tabi sa mga tirang ug yawyawan kon unsa nay nahitabo sa among kalag ug pagtuo tungod kay nagpalabi na man kuno ang materyal nga butang kaysa pagpakuyanap sa himaya sa Diyos.

 

Karon, hinay pa sa hunghong ang ilang paglitok sa mga pulong nga Padre Alex. Nga mora bag ang paghulma niini sa ilang dila unya ibungat sa baba usa ka sagradong butang nga kinahanglang tamdon ug ampingan. Sama sa ubi sa kamot namong mga Bol-anon: ampingan kini sa pagkuha unya hinayon sa pagbutang. Kon mahu’g, hagkan. Ingon ana kabalaan.

 

Di pa lang gyod dugay, lanog kaayo ang pagtagsa-tagsa nilag bugalbugal ning maong mga ngalan: botox, Frontier Navara, Scratch to Win Raffle Promo ug Fit ‘n Right. Kon imo silang paminawon, makaingon kag advertisement nis TV. Apan dili to pahinumdon sa matag interbal kon gayampungad kas paborito nimong teleserye. Mao kuno niy mga hiyas nga gibatonan sa kura paroko namos Our Lady of Peace Parish. Mga popular nga mga titulo nga kanunay gyong masumpay sa ngalan sa among padre kura. Kadto ganing Fit ‘n Right kay mao gyod nay iyang ipahalad kada misa.

 

Adtong una nakong tambong sa misa ining paria (kay tsamba-tsamba ra man ning akong pagka hinimba), mikuhit kos akong asawa nganong naa may gipangbitbit nga botelyang plastik sa Fit ‘n Right tong mga batang gapanon paingon sa altar atol sa halad. Mikiblat nga kilat ang iyang tubag.

 

“Ikaw ra gyoy tawo ining parokyaha nga wa kahibawos imnonon anang Pader Alex.”

 

“Unsa man nang paria, di na siya moinom og tubig sa gripo? Aw, mineral water diay. Sosyal man diay na kay pari man?” paloap nakong pangutana.

 

“Ambot, pamintin man seguro nas bus-ok niyang abs ug slim nga lawas.” Dala pang siko niyas akong galay-at nang tiyan. “Naa sad baya nas ngalan: pit en rayt,” sumpay pa niya.

 

“Ug nganong mga bata man?”

 

“Mauwaw seguro ang mga hamtong.”

 

Mubo apan hagtok niyang tubag nga makaingon kog duna say lohika. Usa sa mga balaang taras sa tawo ang garbo. Ug ang paglinya sa mga bata, imbes unta to mga hamtong, usa ka pagdumili ning maong kamandoan. Kon ugaling kamandoan man ganiy itawag ini gikan sa among pari. Tungod seguro nis maong kamatuoran: usa ka kagawasan ang akto sa paghalad nga dili kinahanglang but-an kon unsa kini ug pila.

 

Didto gasugod ang akong kaikag nga masayran ang hitad ug hiwid sa yunik namong parokya, ilabi nas among pari nga si Padre Botox. Mao niy akong gingalan ni Padre Alex. Obyus man god kaayo nga gipabotoks iyang nawong aron madayag nga batan-on pa gihapon bisag kapin singkuwenta nay milakrang edad sa iyang agtang nga miabot nas tingkoy.

 

Di gyod ko kalimot adtong nakapamalikas kog kalit dihang gipukaw kos akong asawa. Gapilit-pilit pa ganing akong duha ka mata sa muta. Tigpanghuy-ab pag tigkaparok ang uban samtang galakaw sa among libod o Estasyon sa Krus sa miaging Biyernes Santo. Ambot kon nabati ba kaha pod sa kadaghanan ug nasinati ang kasakit ni Kristo adtong udtong larok sa Iyang pag-antos. Unsaong gisugdan mas alas kuwatro sa kadlawon ang paghandom pod kinta namo adtong hitaboa. Pirs taym in da histori op mankayn. Hungihong sa uban kay nahadlok kunog maabtag init. Mag-unsa na laman kuno unya ang byutipol peys ni Padre Botox kon mabantang sa Adlaw. Mahal bayag magparetoke na pog otro ni Becky Belo kon moaso ug mangitom iyang nawong morag ungo o bampira nga masidlakas Adlaw.

 

Ug igo ra tawon sa pagbagutbot ang mga parokyano. Gaayo nga sabonan og way banwas-banwas kada Domingo sa iyang tulo ka oras nga pangasaba— aw, wali diay— nga maabtag tingpaniudto ang alas nuybe namong misa sa kapilyas Santa Krus matag una ngadtos ikatulo nga Domingo. Way labot ang ikaupat kay iya kuno nang day-off. Mao man kinta niy iyang eskedyul nga misa sa among kapilya human sa iyang buntag nga misa sa dakong simbahan sa among parokya nga iya pong usbag misa pagkahapon.

 

Diha lagiy kas-a nga, ambot kon kinsa pod tong mga tawhana, nga mingteksklamo sa programang “Tagbilaran Patrol” nilang Jerry da Long Ranger ug Tonton de Almasin, batok kang Padre Botox. Ngano kunong daghan mang tampohon ning parokya sa Our Lady of Peace. Pirme ra kunong gapausab, gapadako ug gapaanyag sa simbahan. Kanunay ra kunong ipasumangil nang usbon nga atop sa kombento. Sa miaging upat ka tuig pa man nang kansiyona nga ayohon apan hangtod kuno karon wa may nausab sa kombento. Sakyanan ra man kunoy nabag-o sa pari ug nawong ra man kuno niyay naguwapa. Daghan pa tong gapungasi nga teksklamo nga giayo gyog basa ni Tonton. Pakapinan pa niyag katawa nga mora na gyog yam-id ug bugalbugal. Ang nakapait pa gyod kay gatago to sila sa ngalan nga Santakrus.

 

Ug human adtong teksklamoha, wa gyod mi magmahay. Gimarsiyalo gyod mi dayon. Maayo gani kay wa mi huwes de kutsilyoha sa pari nga, kon sumahon, mao ra gyod gihapoy gidangatan kay puwerte man gyong mingawa sa among kapilya su’d sa duha ka buwan. Wa na mi duawa ug misahi nga, kon buot hunahunaon, tulo ra man ka kilometro ang gilay-on sa kombento ngadtos among kapilyas Santa Krus.

 

Wa na lang sad magdahom pa ang mga tawo nga milagrohan mig misa. Gihuktag gipasilongan na lamag baka ug gipasabsabag kanding ang natad sa among kapilya. Gihimo sad ning hayhayan kon maadlaw ug deytanan kon gabii. Sayang lagi tong among tampong tagsingkuwenta kada Huybes para esnak kunog suhol sa panday kay amo man pod kintang gipaguwapa ang gamay apan gipadakong kapilya. Mora bag ang di makitang pagtuo ug gugmang galuklok sa kasingkasing ug kalag sa tawo dayag kining gabuntaog sa kanindot ug kadako sa kapilya. Nga mora bag seguro gyong langit ang padulngan sa mga tawo kon dako ug nindot mig ampoanan.

 

Mao nang bahalag napuros na yawyaw, bagutbot, panglibak, pangyam-id, panungo ug panuyo ang mga parokyano kon manukot nag singkuwenta pesos ang BEC leader. Wa pa ganiy labot sa singkuwenta ang tagkuwarenta pesos nga parish support kaduha sa usa ka buwan. Naa pay pamasko sa sobre, halad sa misa, esponsor sa kapilya ug simbahan, Lenten Season, Bag-ong Tuig, pista, Domingo sa Pagkabanhaw, Earth Day, Mother’s Day, Father’s Day, Fire Month, Valentine’s Day, Todos Los Santos, Kalagkalag, bunyag, kompirma, kasal, misa sa haya ug patay ug tanang okasyon sa tawo, santos, Diyos, mananap ug kalibotan. Basta makapanguwarta ang simbahan, manukot kanunay ang BEC leader. Tan-aw lagi namo, mas daghan pa ang tampohon kaysa Maghimayakamariya ug Amahanamo tingpong rosaryo sa di pa magsugod ang misa.

 

Tungod niini, tugkan na hinuog hubag-hubag ug kuyaw-kuyaw sa hubon ang ubang mga membro nga mahadlokon sa simbahan kon ila nang makita ang BEC leader nga mopaingon sa ilang balay. Seguro man gyong madisgrasya ang ipalitay nilag buwad-malangsi ug bugas-mais nga numero dose nga kon mahumigag gamayng tiktik kuyaw man gyong modalag lami sa kinabig. Di pod mawa ang pagduda. Wa say kompiyansa ang ubang membros BEC kay ugomon man pod usahay sa manukotay ang tampo. Kinsa man pod kintay moawdit nga wa may resibong ihatag.

 

Kanang maggukod og tinigbasay, singgit-singgit dalang panghagis ug balikason ang pari nga tuyoon gyog kusog maoy yano ug simpol ra nga talan-awog kahimtang sa parokyas Our Lady of Peace. Lami god pod untag kahulogan ning among debosyon sa Mahal nga Birhen kay kalinaw man kinta, apan misimang nis tinuod niyang ideyalismo ug esensiya pag-abot ni Padre Botox.

 

Maayo pa lagi tos Padre Chito sa una. Bisag nabulit sa eskandalo ang tibuok parokya, mabati man gyod namo sa iyang wali, mahapuhap namo sa iyang pahiyom ug madayag sa iyang matag lihok ang iyang paningkamot nga maduol namo ang Diyos labaw pa kaysa mga butang kalibotanon ug lawasnon. Nakita nako ang iyang pagka pari magsuot man siyag sotana o dili— lahi kang Padre Botox. Di man gyod nato makomparar ang matag tawo tungod sa kamatuorang managlahi gyod ang matag usa kanato. Kon ang ilang pagka pari ang sumbanan, dayag gyod ang dakong kalainan.

 

Samot gyod adtong nanghatag na pog rapol tiket ang BEC leader nga balor og kinyentos pesos kada boklet. Gipanghayblad og kalit ang mga parokyano. Ambot, misangko na seguros atuli sa Diyos ang pamalikas sa mga tawo ug miulbo nang kaspa ni Satanas sa kaalinguhog. Labi na kay ang grand prize usa ra ka libo ug kinyentos pesos (nga mahibalik ra sad ni isip estaypen sa pari). Duna man galiy consolation prizes apan napulo ra gyod ang makadawat og load sa selpon balor og saysenta pesos. Ang kinaalegrehan sa tanan, duna niy singkuwenta ka parokyano nga makadawat og tagsa ka putos lollipop (chocolate ug orange flavor kay maoy paborito ni Padre Botox). Unsaong kompulsori man ang usa ka boklet sa matag membro. Modawat o di, mobayad gyod sa way kusmod.

 

Dihay kas-a nga naabtan nako silang nagbuwa-buwa ang baba og panglibak. Mao niy sagad nga esena sa among sityo sa wa pa moabot tong hitaboa.

 

EXT. TINDAHAN. SAYO SA HAPON.

Mabasa ang karatula nga KORNING’S BUY-WHILE-YOU-CAN STORE. Dunay tulo ka babayeng naas 30 ngadtos 50 ang pangedaron. Yano lang ang ilang pamiste. Nagtapok og lingkod sa taas nga lantayng kawayan. Nag-estorya sa akto nga morag hunghonganay. Tagoon nato sila sa mga ngalang Tirang 1, 2 ug 3.

 

Tirang 1:

Pagkawa gyoy puangod ning paria. Mora man lag gilaliman anang kinyentos. Dako na nag abtan kuwartaha, uy, kon mahisuroy tas Tagbilaran. Sulbad nang tulo ka adlaw natong badyet ana.

 

Tirang 2:

Mao bitaw, Mare.  Klaro god kaayong panguwarta na sad nis simbahan. Mas barato pang kilos burutburot kaysa usa ka tiket anang bokleta. Hesus-hesus, di ba kaha pod gabaan nang paria nato.

 

Tirang 1:

Mabali na gyong panahon kon mahitabo na, Mare. Sa una, pariy makagaba. Karon, parokyano nay makagaba sa pari.

 

Nagdungag pangagil-il nga sinap-ongan ilang baba. Dala sang liraw sa ilang mata naho kon unsay akong reaksiyon.

 

Tirang 3:

Simbako ka, Mare, uy! Maluoy ta kay pari ra ba na. Sulugoon baya na silas Ginoo.

 

Iyang gibawi kay diha man kong naminaw. Milili siyas eskrin nga alambre sa tindahan dihang nakabantay nga taudtaod na kong nagbarog sa ilang duol.

 

TIRANG 3:

Korning, dugaya man kang nakagawas ana. Dias Sir Danny. Ganina ra ning nangayog maayo. Naa seguro niy paliton.

 

Wa madugay, mitakduhaw si Manang Korning sa kurtinang lagom na kaayo sa kabulingon nga maoy gigamit nga tabon sa pultahang way sera sa sulod. Mihapit kinig pamahid sa kurtina. Unya, didto na sad mamahid sa iyang saya. Gikan kining nanghugas. Ug mingpadayon ang mga tabian sa nanginit nilang gipanag-estoryahan.

 

Tirang 2:

Wa gyod seguro na kahibawong paria unsa kalisod sa mga tawo ron.

 

Tirang 1:

Dato man daw nas ila.

 

TiRang 3:

Nganong nakaingon man ka ana, Mare?

 

Tirang 1:

Wa man goy alamag natong mga pobre. Wa gyod tawon mahibawo nga galaw-oy na tag isuwa sa kaapiki. Hesus santimaan! Ilabi nag gikan tang napaninglag tampohon anang iyang mga manukotay. Unya, moabot sad nang mamutowayng taga BOHECO, makatuaw gyod kag, “Diyos ko, Diyos ko…”

 

Milingo-lingo. Nanghupaw og lawom. Mubo nga kahilom.

 

TIRANG 1:

Kon tinuod pa nang giingon nilang tabang ug hinabang ang prosed anang tiketa, nganong wa may nanuroyng taga PPC sa kabalayan labi nas mga kabos gyod kaayo natong silingan dinhis Bingag?

 

Tirang 3:

Sakto gyod ka, Mare.

 

Tirang 2:

Mas maayo pay ako na lang ihatag kang Imelda nang akong kinyentos kay seguradong paingon gyos tabang ang akong kuwarta. Siyarog wa gyod kakita ang simbahan sa mga samang Imelda nga luoy man na kaayo. Tsarts op da paberti man kaha!

 

TIRANG 1:

Tsurts op da por, Mare, uy.

 

TIRANG 2:

Aw, tsurts op da por diay. Naa pay balay ni Imelda nga, ambot, gitap-il-tap-ilan lag rami. Maayo pay salag sa maya di pa hiuwanan.

 

Tirang 3:

Tinuod gyod ka, Mare. Simbahan ra gyoy nadato. Kita, gapabiling uyayot. Kini pos Junior, kana rang iyang lagay iyang gihunahuna. Iya lang gibiyaan nis Imelda aber kay nahaghag na man tawon ang byuti sa pagpupanganak og kawalo.

 

Tirang 2:

Kadto gyos Ilona ang nakaingon. Kon di pa lang uwagan tong bayhana, di unta maingon ana kalisod ang kinabuhi ni Imelda.

 

TIRANG 1:

Mahilig gyog ‘I’ ning Dyunyora!

 

TIRANG 3:

Klarohag unsa nga “I” nang imong gipasabot, Mare, uy!

 

Nag-apir sila ug nagdungag pangatawa. Miuli na ko kay mingtipas nang ilang tema. Nakapalit na pod kos tuyo nakong dayaper. Naagni man lang god kog paminaw kay si Padre Botox may ilang gilibak. Sa gikaingon ko na, dako ang akong kaikag nga mahibaw-an ang pulso ug sugilanon sa katawhan ning tukib gyod sa drama namong parokya.

 

Kutob ra gyod silas yawyaw ug libak. Wa na silay mahimo. Unsaong dako man gyong katalagman kon di mobayad. Mahibaw-an pog wa kabayad kay kanunay man kuno ning ipatlak sa kompyuter. Magbuho-buho ang imong ngalan labi nag supakero gyod kang dako. Maong mobayad na lang kay labihang ngilngiga pod sa ipahamtang nga silot. Tiaw mo nang di na nimo mahimuslan ang tanang serbisyo sa simbahan kon pananglitan magpabunyag, magpakasal o magpamisa ba kaha kas patay sa di pa itumod sa lubnganan.

 

Diha lagiy hitabo nga wa gyod misahi sa pari ang patay sulod sa simbahan kay wa man kuno toy tampo-tampo tiguwanga. Kay unsaon man pod kinta pagtampo nga namatay man gani sa kagutom. Way mialima kay lagas man. Ang iyang mga kagupa tua na tanan sa Mindanao. Gipalubong na gani sa naluoyng ‘dayong’ kay problema man pod kinta kon dili. Sila man sad gihapoy mabakag. Ang protesta sa mga tawo sa gibuhat sa pari? Ilang gibiyaan ang patay su’d sa simbahan. Kon mabaho ang patay didto, labaw nang mabaho ang ngalan sa pari.

 

Matod pas mga nahibilin nga maoy minghinubay: misu’d si Padre Botox sa simbahan nga morag Fright Night ang dagway. Ang mga pulong nga nanglupad gikan sa iyang baba morag atomic bomb nga gihu’g sa Nagasaki ug Hiroshima. Ambot kon pakapin ba ning estoryaha: pagkahuman sa misa, migawas kuno silas simbahan morag mga pisong namigpig kay puwerte man gyod nilang basaa. Tiaw mo nang usa man seguro to ka dram nga bendita ang gibubo sa lungon sa namatay. Giapil pag bubo ang mga nanambong.

 

“Kinahanglang hinloag daghang tubig aron mahugasan ang namilit-pilit nga sala,” matod pa kunong Padre Botox.

 

Mao lagi na. Gimisahan pod kinta apan ngilngig pas Sodoma ang nahiagoman nilang kasaba. Wa pay labot ang insulto. Siyempre, wa na gyod sila misahi pa human sa makalilisang nga wali pagkasunod Domingo. Namalhin nag Saksi ni Hoba ang mga tawo adtong kapilyaha. Ang ilang kapilya gihimo nang purok ug waiting shed. Karon, gihimo nang eskuylahan sa Day Care.

 

Literal gyod nga gubot ang among sityo ug tibuok parokya. Wa sad ni mahibaw-is presidente, sekretarya sa PPC ug ilabi nas pari kay tua ra man sila kanunay sa ilang harianong kombento: gapabugnaw sa erkon, gamiting, ga-brainstorm, gasabot ug gipugag maayo ilang utok unsaon nila pagpanguwarta ang mga parokyano imbes unta to pig-on ilang hunahuna unsaon pagpalambo sa kinabuhi ug kalag sa mga tawo. Mao lagi nang ang kamalinawon, pagbinatiay, pagtinagdanay, kahiusa sa mga silingan sa among dapit sa una nahulipan na man hinuog away, kasina, panghagis, panungo, pamalikas, pangagot sa tango. Unsaong pakapinan pa mag estoryas manukotay nga mao pod kunoy estoryas presidentes PPC nga sipsip sa pari. Wa kunoy rason nganong di mohatag og gamay rang tampong tagsingkuwenta ang mga parokyano nga pinisik ra man kuno nis hamugaway nilang kinabuhi sulod sa sabongan ug sinehan. Mas mawa pa gani ni sila tempong misa kaysa kahilayan. Ug, gamay ra kuno ning kantidara kompara sa kahon-kahon nga beer sa mga palainom, Tanduay pog Emperador sa mga palahubog ug pang-Jolibee ug pang-McDo sa uban. Nga mora bag mga sugarol, palaigit, burgahoy ug sosyal ang tanang parokyano sa among parokya— kon sosyal man galiy ngalan anang mangaon kintahay sa Jollibee ug McDo.

 

Kadtong akong gisulting morag mga endorsement sa TV ganina, maoy pipila lamang sa mga isyu. Kon mopadayon ta ngadtos eskabetseng kitong o katambak, humbang gahuboy-huboy sa katambok, sinabwang sambagon, letsong baka, kinilawng tuna, dagkong uwang, alimango ug uban pang mga hay en nga potahe sa dagat: maglaway gyod ka. Kay moingon man dayon tos Padre Botox: “Ya Karing, danggit pa man tong inyong gieskabetse ganina. Wa pa man to moebolb pagka kitong. Kitong nag dagkong katambak eskabetseha rong sunod Domingo. Ayaw sad kaayo parata sa mangosinero ang humba ug adobong baboy. Unsa man sad tong humbaa ganina nga kon naa pay bawod sumahi pa man adtoy dagat!?” dayon niyang tungtong sa iyang itom nga Frontier Navara.

 

Moyango lang tawon ang tesorera sa among kapilya. Mobawod ang dakong goiter sa iyang bubunlan nga mag-atubang kang Padre Botox. Dala pang yukbo nga motunol sa pari sa dakong buyot diin gisu’d ang estaypen nga usa ka libog kinyentos pesos. Unsaong di man pod tawon momisa kon wa tong kantidara. Mao nang dako gyong problema sa mga cluster leader kon di kaabot sa bawnderi ang makolektas buyot. Gapasabot ni nga magtampohay na pod tawon silag ipuno kay mangluod man lagi pod dayon ang pari. Di na pod mi misahag duha ka buwan. Ang diskarte sa kapilya, kaduha ilibot ang buyot: una, sa dili pa ang halad; ang ikaduha, human sa pagpangalawat. Apan, wa sad gihapoy rawon ang tesorera bisag manobras bawnderi ang kolekta kay dad-on man gihapog hurot ni Padre Botox ang tanang buyot.

 

“Ayaw baya kalimti tong akong tanang tugon, Ya, ha.” Makaingon lagi kag ebanghelyo ang iyang gisulti nga kinahanglang isilsil sa alimpatakan sa tanang naminaw niya dayong paandar sa pari sa makina sa iyang nindot nga sakyanan.

 

Moyango lang gihapon ang tesorera morag de yabeng robot nga ipangregalos mga bata kon Pasko. Ug mao kadto ang kataposang higayon nga nakita namo ang hamis ug puting nawong sa among pari nga mipahiyom.

 

Sa wa damhang hitabo, nakugang ang tanan sa gidangatan sa pari. Maayo kunong pagkaguba sa iyang Frontier Navara. Di na gani mahitsura ang sakyanan nga giugkat sa dapit nga nadisgrasyahan. Kanding kunoy hinungdan.

 

Ana kunong padu’ng na siyang modawhog sa Kurbada Dako, diha kunoy gamayng kanding nga gabahehe kilid sa kalsada. Ambot lagig ngano apan mikalit lag hunong si Padre Botox tungod gyod sa nahimutangan sa kanding. Matod pas uban, basig naluoy ang pari kay gahilak man kunong kanding nga gahangad sa nanglabayng sakyanan. Duna poy moingon nga nadani ang pari kay nindot man kunog bulok ang balhibo niini. Daghan poy ming-ingon nga mao na toy signos nga gipakita sa langit. Panahon na gyod nga iuli na niya ang hinuwamang kinabuhi.

 

Gisungag kunos kusog kaayong gadagang dam trak ang lubot sa iyang Frontier Navara. Milagubo ang sakyanan. Gidaro tabok sa pikas linya sa kalsada nga tayming pong gasubida ang dakong Elf sa usa ka inilang dakong tindahan sa Tagbilaran nga kargahanan nilas dagkong baboy paingon sa slaughter house sa Tabalong.

Misagangka ang Elf tapot sa punoas mahogany. Ug morag giepoksi ang sakyanan sa pari sa dakong punoan. Nabalintong ang Elf sa kakusog sa impak ug nagkatibuwaag og panagan ang dagkong mga baboy. Ang ilang iwik morag bahakhak sa liboang fans ni Dolphy sulod sa sinehan.

 

Mikatap dayon ang balita pipila ka minuto human sa maong disgrasya. Wa gyod kuno kaabot ang pari sa ospital. Luyo niining tanan, usa kuno ka dakong milagro ang nahitabo. Nangagupok ug nangabali ang kabukogan sa tibuok niyang lawas apan way pangos ni bisan gamay na lang garas ang puti ug hamis niyang nawong.

 

Kining maong taho, gibaniog dayon sama adtong kinadak-ang kombira nga nahitabo sa Bingag dihang gikasal ang hambogerong kapitan sa barko namong silingan. Apan, sukwahi sa akong gipaabot, matag tirang ug tabiang midagit-dagit sa maong balita ngadtos mga dunggas naminaw anaa sa ilang tingog ang di mahakgom nga kasubo nga lisod tugkaron aron makapkap ang tinuod niining hulagway.

 

Abi ko kadtog moukit og dakong kamaya sa mga parokyano ang kamatayon ni Padre Botox. Tiaw mo na! Nawa na gyod ang hinungdan sa ilang kada adlawng bagutbot. Wa nay mangasaba namo tempong wali. Wa nay manaway sa linuto nilang sud-an. Ug sa iyang pagkawa, kas-a na ilibot ang dakong buyot.

 

Kanunay nakong paaboton sa ilang baba ang mga pulong sa pagpasalamat nga gidungog ra gyod sa langit o, di ba kaha, sa impiyerno ang du’t sa bukog nilang panungo. Sa una ra gyod nilang gipanghimaraot ning paria. Miabot na gani silas Katedral ni Senyor San Jose nga Mamumuo sa Tagbilaran aron ipetisyon sa obispo nga ipabalhin nilag laing parokya si Padre Botox. Mangayo silag lain nga tarong aron kuno mahibalik ang ilang pagsalig sa simbahan— nga wa gyoy nahitabo sa ilang gibuhat. Apan, human sa nahitabo, wa gyoy miingon nga “Maayo ra!” Kun, di ba kaha, dunay magpainom sa tindahan tungod sa dakong kalipay. Samtang mag-inom ang tibuok barkada, balik-balikon nilag estorya ang “Mirisi. Gaba na to adtong paria. Pasayloon unta sa Diyos ang iyang gibuhat.” O magpadisko ba kaha ang kabatan-onan kay wa na may mosaway ug moingon nilag, “Mga imoral. Uwagan!” kay dili na man kuno sayaw ang nahitabo su’d sa diskohan, kon di usa ka dakong biga. Nasayop ko.

 

Kusog gyod kaayo ang bunok sa uwan nianang misunod nga adlaw. Nanghupaw ang mga tawo kay nagbangotan kuno pati ang langit sa pagkamatay sa among padre kura. Ang “Tagbilaran Patrol” nga, kanhi, maoy ilang sumbongan sa mga kamaot ug kurakot sa among parokya nahimo na hinuong komun nga dapit diin mopadangat og dakong kasubo ang tanang tawo: parokyano man o kaila o higala o kadugo sa pari.

 

Nahikurat ko niining maong kamatuoran. Ang kamatayon ni Padre Alex miotro sa pagbati ug panlantaw sa tawo mahitungod sa kasilag ug kahakog ngadto sa pasaylo ug gugma. Dinhi ko makaamgo nga ang kamatayon diay dili usa ka dapit diin magtapok ta ug magsugal, maghisgot og mabulokong adlaw, maghanduraw sa mga nangagi, magbangotan, maghandom sa mga kalipay, kahiubos ug kasakit sa kinabuhi. Ang kamatayon diay maoy usa ka kahigayonan sa mga buhi nga lantawon ang kaugalingon sa umaabot— dili lang kay lingion lamang ang kagahapon.

 

Nausab ang among parokya. Dili tungod kay midako, bag-og pintal ug maanyag na ang among simbahan kon ikomparar sa kanhi. Ang kausaban lisod ipasirow sa mata aron modaylang sa kalimutaw ang kabag-ohan. Moingon kog nausab gyod ang among parokya ug dayag kining makita sa daghang tawong minghugop sa simbahan aron tagamtamon kining takna sa pagbangotan, aron kami hiusahon pag-usab human kami magkatibuwaag ug aron tan-awon sa kataposang higayon ang puti ug hamis nga nawong sa among pari.

 

Kining punsisok sa katawhan gilangkoban sa tanan: sugod sa kinaubsang mag-uuma, mananagat, aser sa suwertres, labandera, katabang sa balay, himantayon ngadtos mga estudyante, propesyonal, sakop sa medya ug politiko.

 

Didto sad ko. Mibarog ko sa linya nga taas kaayo. Giagwanta ang kainit. Gisagubang ang siot nga panagdasok. Dihang nahisu’d na kos simbahan, misugat nako ang baho sa nagkalainlaing buwak nga gisandig na gani ang uban sa mga lingkoranan sa kadaghan niini. Lahi ning alimyona. Motuhop nis imong dughan, mokuyanap sa balintataw ug mopabungol kadiyot sa gutlo bisag tataw kaayo sa akong dunggan ang hinayng dagayday sa akapela sa mga nangantang seminarista nga makaingon kag ingon usab niini ang nahitabo sa langit.

 

Dihang duol na ko sa upat ka dinagkotang kandela kilid sa haya ni Padre Alex, didtoy duha ka dagkong stayropom sa isigkakilid sa altar. Puno ug nanayla kinis nagkalainlaing bulok sa plastik nga botelya. Ug didto pa ko nakadipara nga, sama nako, ang matag kamot sa mga minglinya gabitbit kinig tagsa ka botelya sa Fit ‘n Right.

 

(KATAPOSAN)

 

Palanca 2nd Prize: Ang Batang Tamsi

Comments (0)

You don't have permission to comment on this page.